Thuis komen

Peja- Kosovo

Ik ben hier nu iets langer  half jaar en begin me op aantal fronten al aardig 'thuis'te voelen. En met 'thuis' bedoel ik natuurlijk m'n 2e 'thuis' hier in Kosovo want echt thuiskomen doe ik alleen in Grunn. Ook vanuit de locale bevolking komen vaak leuke en positieve reacties. Mijn beeld en ervaring is dat een groot deel van de bevolking blij is met de internationale aanwezigheid en een klein deel niet.

Je ziet de blijdschap over onze aanwezigheid overigens niet altijd aan de gezichten en de houding van de mensen hier. Veel en vaak heeft de Kosovaar een uitstraling alsof het hem allemaal niet interesseert. Verder heeft de gemiddelde Kosovaar weinig aandacht voor z'n omgeving en lijkt hun gedrag alsof ze alleen op de wereld zijn. Sterk op zichzelf en naar eigen belang georienteerd zullen we maar zeggen. Maar als je iets dichterbij komt, echt geinteresserd bent en een gesprek aan gaat blijkt dat er achter deze stoicijns en egoistisch lijkende mensen vaak hele aardige en lieve mensen schuil gaan. Natuurlijk omdat er 'belangen' spelen maar ook omdat het vanuit het hart komt. Zo wordt met inmiddels veel bekende Kosovaren een big machiato gedronken, de handen geschud en soms zelfs gehugd en roepen ze m'n naam soms al van verre als ik bijvoorbeeld met de fiets langs rijdt. Naast al die kennelijk kille uitstraling dus ook een warm en emotioneel volk.

Verder zoals gezegd een volk dat zeer behept is met zichzelf en eigen problemen en maar moeizaam in staat zelfoplossend te denken en te handelen. Veelal kijkend naar buiten en naar anderen en daarbij weinig initiatief, Pro- activiteit en creativiteit tonend. Uitzonderingen daargelaten natuurlijk. Ik denk daarbij bijvoorbeeld even aan m'n onderburen. Drie jonge jongens die een 'Green Bar' zijn begonnen en dit vol enthousiasme runnen. Ik woon er boven en dat het er regelmatig enthousiast aan toe gaat kan ik je verzekeren maar...om 24.00 uur gaat de stekker er uit en wordt het stil. Prima dus. Kennelijk hebben deze jongelui een financiele bron weten aan te boren want dat is wel een must in deze economisch treurige omgeving.

Verder zijn de terassen van koffieshops en bars vooral vaak en goed bezet met machiato en turkse koffie drinkende mannen. Werkloosheid is hier meer dan 50 % ( soms hoor je zelfs schattingen van 60 a 70 %) en dat zie je dan ook goed terug in het geschetste straat- en barbeeld. Vrouwen die de leeftijd van jongere zijn ontgroeid en/ of getrouwd zijn zie je hier nauwelijks. Die hebben kennelijk wel werk en van alles te doen.....In het centrum van Peja vindt je gelukkig ook enkele horecagelegenheden en terrassen met jeugd en jongeren bestaande uit zowel jongens als meiden.

Ik heb inmiddels vele foto's van locals en locale situaties gemaakt. In deze reislogger ben ik bezig fotoalbums te maken met de thema's Kosovo locals/ Kosovo straatbeeld / Kosovo Nature. Binnenkort zal zal ik hierin de foto's gaan plaatsen met een korte beschrijving van wie of wat je ziet.  Bij veel mensen op deze foto's zitten droevige verhalen die vaak weer afgesloten worden met een lach en de hoop op een positieve toekomst. Dit alles weer afgesloten met een welgemeende handdruk of hug. Wordt dus vevolgd.

De oorlog in Kosovo is nog maar zo'n 11 jaar geleden geeindigd en veel locals hebben familieleden verloren. Kinderen, ouders, broers, zussen, ooms, tantes of buren. veel van hen kennen in hun naaste omgeving wel iemand met verschrikkelijke oorlogs herinneringen. Zo heb ik veel gebrekkig duits sprekende mannen gesproken, veelal Kosovaar- Albanezen, die vanuit de fabrieken in het Ruhrgebied in Duitsland tijdens de oorlog van 1999 zijn teruggekeerd naar Kosovo. Dit om te vechten tegen de Serviers die voor deze bevolkingsgroep de vijand was en veelal nog is. Kosovaar- Albanezen voelen zich veel en sterk verbonden met Albanie. Daarbij spreken ze vaak over 'groot Albanie' wat voor sommigen toch nog steeds een uitgesproken sterke wens is. Je ziet hier tijdens de 'Flag- Day' ( 28 november) of in de dorpen en steden bijna nooit alleen een vlag van Kosovo maar een combinatie van beide, de Kosovo vlag en de Albanese vlag.

De in 1999 vanuit West Europa teruggekeerde mannen verruilden hierbij de voor hun begrippen redelijk goede economische situatie voor de oorlog en dus de onveilige en economisch dramatische situatie in Kosovo. Terug naar hun land en familie om de strijd aan te gaan tegen hen die darvoor hun 'buren'waren... Veel van deze mannen sloten zich aan bij het UCK, het bevrijdingsleger van Kosovo. Vele van de vechtende mannen vonden in deze oorlog de dood en op de plaatsen waar ze stierven vindt je overal nog de UCK monumenten.

Dat ook leden van het UCK zich tijdens de oorlog niet onbetuigd lieten voor wat betreft misdaden is volgens mij inherent aan oorlog voeren. Zin, onzin en weerzin van oorlog, leven en dood, het niet beseffen wat de betekenis er van is... Oorlog maakt van mensen beesten, ook in deze oorlog die nog maar zo kort geleden plaats vond op slechts zo'n 2000 km van ons vandaan.

Zij die overleefden bleven vaak mentaal en lichamelijk gewond en vaak nog berooider dan voorheen  'hangen' in Kosovo omdat ze niet meer terug konden naar een ander Europees land. Dit vanwege het strenger 'buitenlands'beleid in veel West Europese landen en vaak ook omdat ze in Kosovo de zorg op zich namen van families die nu vanwege de oorlog geen mannen meer hebben zoals de oma's, moeders, zussen, tantes etc. Ik kom deze mannen vaak tegen op straat, op de markt, in kleine winkeltjes en op de terassen en veel van deze Kosovaren willen graag voor een beetje aandacht en een luisterend oor hun verhaal kwijt. Verleden, heden en toekomst passeren vaak de revue en veel van hen mijmeren over vroeger en hoe goed het 'toen' was. Ook over de tijd van het groot Joegoslavie onder Tito wordt door vooral de ouderen vaak met weemoed gesproken. Zo heb ik gesproken en gegeten met een oud kok van Tito die momenteel een restaurantje met goulash runt in een village. Goulash zoveel je wilt van een goede kwaliteit en voor zo'n €2,50 ,-- Rijk wordt hij er niet van maar het leven is de moeite waard zegt hij, breeduit lachend en nog maar eens goulash op het bord scheppend. Verder de gebruikelike 'raki' om de maaltijd op een fatsoenlijke manier af te sluiten.

Ook het verkopen van kippen en allerlei tweedehands goederen ( ook vaak spullen die wij bij het afval doen) levert maar net genoeg op om zelf en de familie(s) in leven te houden. Ik heb bewondering voor deze mensen die vanuit de huidige economische situatie en de maar matige positieve verwachtingen voor de nabije toekomst toch vaak positief en met een glimlach op de mond naar het leven kijken. Het spreken met deze locals gaat met handen en voeten en soms in gebrekkig engels en/ of duits maar is altijd de moeite waard en levert 'veel ' op. Het is maar hoeveel je er zelf in wilt zien en ontdekken.

Nog een klein stukje geschiedenis. Op bijna alle menukaarten hier in Kosovo kun je Skenderbeg bestellen. Skenderbeg is een stuk vlees (kip of rund) van zo'n 300- 400 gram en is een absolute aanrader. Skenderberg (1405- 1468) is historisch gezien de belangrijkste en grootste Albanese held en heeft als 'katholiek' veldheer gestreden tegen het Ottomaanse / Turkse rijk en heeft grote militaire successen geboekt. In het oude 'grote Albanie' zie je dan ook in vele centra enorme beelden van deze Skenderbeg.

Ik heb bewust Skenderbeg genoemd. Omdat de naam en het vlees zo lekker bekt en omdat het de trots is van heel veel Kosovaar -Albanezen. Want ondanks de huidige economische misere is dit een land met bewoners die trots zijn op hun land, hun helden en hun geschiedenis. Trots en geschiedenis die wellicht hoop geven op een betere toekomst voor dit kleine landje wat zo z'n best doet om de draad van vrede en veiligheid weer op te pakken. Deze hoop is enkele weken versterkt door de aanhouding van Mladic.

Deze succesen hebben de mensen hier nodig en versterkt de wil om vanuit gerechtigheid er weer iets van te maken. Ik zie en hoor de opluchting en blijdschap over deze feiten. Velen zijn in 1999 thuis gekomen maar het land opknappen en aan de slag gaan in je huis/ land is een volgende stap. Gelukkig zien we om ons heen steeds meer mensen deze stap maken.

Ik besef dat ik in deze blog heel sterk een eenzijdig en gekleurd beeld neer zet heb neergezet van de bewoners hier in Kosovo en dan vooral Peja. Dat heeft alles te maken met het feit dat de bevolking hier voor 90 % uit Kosovaar- Albanezen bestaat. De Kosovaar- Serviers hebben hun eigen verhaal en die wordt ook gehoord maar in veel mindere mate. Dat heeft alles te maken met de meerderheid/ minderheid situatie die ik hier in het dagelijkse leven tegenkom en ervaar. Gelukkig zie je toenaderings pogingen tussen beide etnische partijen maar van echte 'vrede' is voorlopig nog geen sprake. Hoe lang dat duurt..? Ik heb werkelijk geen idee maar de eerste stappen zijn gezet en zoals na vele oorlogen zal naast alle menselijke goodwill ook de tijd hier z'n werk moeten doen.